Yumurta dondurma işlemi sonrası ilk bebek 1986 yılında Avusturalya’da doğmuştur. O günden bugüne kadar yumurta dondurma işleminin tekniği ve bu işlemle elde edilen başarı oranları hızla gelişim kaydetti ve günümüzde yumurta dondurma işlemi uygulanan tüp bebek tedavisinde oldukça başarılı gebelik oranları elde edilebilmektedir.
Yumurta dondurma işleminin temel hedefi kadınların doğurganlık yeteneğinin korunmasıdır. Ülkemizde ve dünyada yumurta dondurma işleminin uygulanmasına kanunen belirlenmiş belirli tıbbi zorunluluklar doğrultusunda izin verilmektedir.
Tüp bebek tedavisinde yumurta (Oosit) dondurma işlemi
Yumurta (oosit) dondurma işlemi, kadının yumurtalıklarından olgun yumurtaların daha sonraki yıllarda çocuk sahibi olunabilmesi için toplanıp özel bir dondurma tekniği ile dondurularak saklanmasıdır.
Yumurta (oosit) dondurma işleminde öncelikle, hormonal ilaçlar ile uyarılmış yumurtaların vajinal ulrasonografi ve OPU (oocyte pick up= yumurta toplama ) iğnesi vesilesiyle toplanması gerekmektedir. Toplanan bu uyarılmış yumurtalara; dölleme (mikroenjeksiyon-ICSI/IMSI) ve transfer işlemi yapılmaz. Bu işlemlerin yerine yumurtalar antifriz işlevi gören kimyasal solüsyonlar (kriyoprotektan) yardımı ile belirlenmiş süreler boyunca özel olarak hazırlanmış -196oC derecede sıvı azotu kapsayan tanklarda muhafaza edilir.
Yumurtalar; dondurma işlemi esnasında yumurtalara ciddi zarar verme riski barındıran buz kristallerinin oluşmasını engelleyen vitrifikasyon isimli pratik olmasına karşın ciddi deneyim ve dikkat gerektiren dondurma tekniğiyle başarılı şekilde dondurulmaktadır.
Vitrifikasyon tekniğiyle dondurulan yumurtalar çözüldüğü zaman yumurta başına %90 ila %100 canlılık oranları elde edilmektedir. Canlık oranlarındaki %5 ila %10 düşüş olasılığı yumurta dondurma işleminin önemli riskleri arasında yer almaktadır. %100 canlı olarak çözülen yumurtalara erkekten elde edilen sperm hücreleriyle mikroenjeksiyon (ICSI/IMSI) işlemi uygulanır ve embriyo elde edilir. Elde edilen bu embriyolarda laboratuvar koşullarında bulunan özel kültür ortamında belirli süre büyütülerek muhafaza edildikten sonra kadın rahmine transfer edilir.
Tüp bebek tedavisinde yumurta dondurma işlemi kimlere uygulanır?
Kanser tedavisi öncesi kadınlara uygulanır. Kanser tedavileri esnasında uygulanan kemoterapi ve radyoterapi gibi işlemler yumurtalıkları tahrip ettiği için yumurta dondurma işlemi kanser tedavisi öncesinde uygulanır. Kanser tedavisi öncesi yumurtalar alınır ve dondurulur. Kanser tedavisinden sonra, dondurulmuş yumurtaların kadına tekrar nakledilmesiyle gebelik gerçekleşmesi şansı arttırılmaktadır. Kanser tedavisi gören kadınlarda daha sonrasında gebeliğin gerçekleşebilmesi için yumurta dondurma uygulamasının yapılması fayda sağlar. Böylelikle her yaşta ve her zaman kadının doğurganlık niteliğini koruyabilmesi sağlanabilir.
Ailede genetik olarak erken menopoz söz konusu ise bu riskin mevcut olduğu genç yaştaki kadınlara yumurta (oosit) dondurma işlemi uygulanabilir. Yumurtaların dondurulması ile genç kadınlarda erken menopozdan dolayı rastlanan bu risk ortadan kalkacaktır.
Özellikle yaş ilerlemesi ya da genç yaşta olunsa dahi yumurtalıkları uyarıcı nitelikteki hormonların düzeyinin yükselmesine veya geçirilmiş bazı hastalıklardan kaynaklı olarak meydana gelebilen azalmış yumurtalık rezervi halinde yumurtalık dondurabilmektedir. Böylelikle yumurta gelişimi problemi olan kadınlarda yumurta dondurma işlemi biriktirme amaçlı uygulanabilir ve sonuçta tüp bebek tedavisiyle daha çok sayıda embriyo elde edilebilir.
Tüp bebek tedavisinde yumurta dondurma işleminin başarı oranı nedir?
Yumurta dondurma işlemi kadının yumurtalıklarında yumurta üretimi mevcut ise her yaşta uygulanabilir. Yumurta dondurma işlemi teknolojideki gelişmeler beraberinde devamlı olarak geliştirilmektedir.
Son yıllarda yapılan yumurta dondurma tekniklerinden biri olan vitrifikasyon yani camlaştırma olarak adlandırılan yöntemi ile dondurulmuş olan yumurtalar çözüldüğünde yumurta başına elde edilen canlılık oranları %90-100’lere kadar yükselmektedir.
Çözülen bazı yumurtaların canlık oranlarındaki %5-10 düşme olasılığı da yumurta dondurma işleminin dikkat edilmesi gereken risklerindendir. Yüzde yüz canlı durumda çözülen yumurtalara sonrasında mikro enjeksiyon (ICSI/IMSI) işlemi uygulanır ve elde edilen embriyolar laboratuvarda büyütüldükten sonra kadının rahmine transfer edilme işlemine geçilir.
Kadınların kanserden önce yumurtaları dondurulmalı mıdır?
Günümüzde vitrifikasyon yöntemi ile yumurta dondurma işlemi ile daha yüksek bir başarılı neticler elde edilmektedir. Kanser hastalarının yumurtaları ülkemizde tıbbi raporlar doğrultusunda dondurulabilmektedir. Kadınların annelik duygusunu tatma isteğinin önüne kanser tedavisi geçmemelidir. Tedavi işlemi sonrası kadınlar yumurta dondurma işlemi sayesinde annelik hayaline kavuşabilmelidir.
Dondurulan yumurtadan embriyo elde edilebilir mi?
Önceleri dondurma işleminin yavaş uygulanması ve yavaş çözülmesi sonucunda yumurtalarla fazla sayıda gebelik elde etme başarısı olmuyordu. Fakat günümüzde vitrifikasyon tekniği ile yumurtalar şoklanarak dondurulmaktadır. Yumurtaların kullanılacağı durumda da 37oC çok hızlı şekilde çözdürülmekte ve mikroenjeksiyon uygulaması (ICSI/IMSI) döllendirilmektedir. Elde edilen embriyolar anne rahmine yerleştirilir kalanlar ise yeniden kullanılmak amaçlı olarak dondurulur. Bu uygulama tüp bebek tedavisi esnasında maliyetleri düşüren önemli bir faktördür.
Tüp bebek tedavisinde yumurta dondurma işlemi nasıl yapılır?
Kadında adetin başlamasıyla birlikte yaklaşık 10 gün süreli olarak hormon tedavisi uygulanır. Bu hormon tedavisi, neticesinde elde edilen yumurtalar, laboratuvar koşullarında vitrifikasyon tekniği ile dondurulmaktadır. Dondurulmuş yumurtalar sonraki bir tarihte kullanılmak üzere saklanmaktadır.
