Varikosel Nedir, Belirtileri Nelerdir?

Erkeklerin testislerinde var olan damarların genişlemesi ve testislerden kalbe giden toplardamarlarda varis oluşması durumu Varikosel olarak adlandırılır. Toplumda çok fazla adı duyulmayan varikosel, aslında tüm erkeklerin yaklaşık olarak % 15’inde görülür. Ancak şikayete veya belirtiye sebep olmadığı için hastalar tarafından far edilemeyebilir.

Hafif düzeyde oluşan varikosel sorun yaratmazken, ilerleyen süreçte testislerde şişkinlik, ağrı, testislerin küçülmesi, testosteron hormonunun üretilmemesi ve hatta kısırlığa bile sebep olabilmektedir. Toplumun geneli tarafından ne olduğu bile henüz tam olarak bilinemeyen varikosel, aslında kısırlık sorunu sebebiyle doktora başvuran erkeklerin yaklaşık olarak % 40’ında görülmektedir. Bu bağlamda erkeğe bağlı kısırlık sebepleri sayılırken varikosel ilk sıralarda yer almaktadır.

Varikosel nasıl kısırlığa yol açar?

Aşırı sıcak ortamlarda çalışan, uzun süre kalan erkeklerin sperm sayısı, kalitesi ve canlılığı daha düşük olmakta ve sperm üretimi de diğer erkeklere oranla daha yavaş seyretmektedir. İşte bu sebeple spermleri içinde barındıran testislerin içi doğal şartlarda vücut ısısından birkaç derece daha soğuktur. Bu sayede spermler sağlıklı ve canlı kalabilmektedirler. Ancak varikosel oluştuğunda, testislerdeki içleri kanla dolu bu damarlar genişlediğinde testisler gereğinden fazla ısınır ve bu sıcak ortamda da spermlerin sağlıklı, canlı ve hareketli kalmaları pek mümkün olmaz. Gebeliği oluşturacak kadar canlı ve kaliteli olmayan spermler de yumurtayı dölleyemediği için ya da döllese bile sağlıksız bir embriyo oluştuğu için ya gebelik olmaz ya da gebelik devam edemez.

Neden varikosel oluşur?

Varikoselin temelde oluşma sebebi; toplardamarların içindeki kan akımının doğru bir şekilde iletimini sağlayan valf sistemini oluşturan kapakçıkların çapının genişlemesidir. Zira kapakçıkların genişlemesi buradaki kan akımı geriye doğru seyrettirir. Bundan dolayı da testislerin toplardamar çıkışındaki basınç artar ve testislerin içindeki kan dolaşımı bozulur, ağrı, şişlik olur ve sperm üretimi zarar görür. Aslına bakılırsa ergenlik döneminde çok hafif bir şekilde başlayan varikosel zamanla ilerleyerek kısırlığa kadar uzanabilmektedir. Varikosel, bir tür toplardamar sorunudur ve genel olarak genetik faktörler sebebiyle ortaya çıkmakta ya da çalışma koşulları gereği uzun süre ayakta kalmak durumunda kalanlarda sıklıkla görülmektedir. Bu bağlamda ailesindeki erkeklerde testislerdeki damarlarda genişleme (varikosel) sorunu olanların özellikle doktor kontrolüne gitmeleri ve bu düzlemde bir muayene geçirmeleri önerilir.

Varikosel belirtileri nelerdir?

Tüm erkekler yaklaşık % 15’inde, kısır olan erkeklerin de % 40’ında rastlanan varikosel genellikle her hangi bir belirti vermez. Ancak varikoselin ilerleyen aşamalarında testislerden bacağa doğru yayılarak inen ağrı, testislerde ağrı, sızı ve şişlik gibi belirtiler varikoseli işaret edebilmektedir. Bunların ötesinde en sık olarak doğal yolla bebek sahibi olamama şikayetiyle doktora başvuranlarda varikosel gözlenmektedir. Zira pek çok varikosel hastası farkında bile olmadan varikoselle yaşamını devam ettirmektedir.

Varikosel teşhisi nasıl konur?

Testislerde ağrı ve şişlik şikayetiyle doktora başvuranların öncelikle öksürmesi, ıkınması istenir ki; böylelikle karın içi basıncı artar ve damar genişlemesi varsa, rahatlıkla tespit edilebilir.

Varikosel tedavisi nasıl yapılır?

Varikosel erkeklerin % 15’inde hafif ve orta şiddetli olarak görüldüğü için her hangi bir şikayete sebep olmuyorsa ve de hasta bebek sahibi olabilmişse varikoselin tedavi edilmesine gerek duyulmaz. Ancak şikayet olursa doktora gelmesi ve yılda 1 ya da 2 kez kontrole gelmesi önerilir. Aşırı ağrı ve şişliğe, hatta kısırlığa sebep olan varikosel sorunlarında ise genellikle ameliyat yoluna gidilir. Testislerdeki damar genişlemesi çıplak gözle bakılarak ya da mikroskopla gözlenerek testislerden gelen toplardamarlar bağlanır. Mikro cerrahi yöntemiyle gerçekleştirilen bu operasyondan başarılı bir sonuç almak çok basittir.

Varikosel sperm kalitesi ve sayısında düşüşlere sebep olduğu için, bu rahatsızlığı yaşayanlarda tüp bebek tedavisi ya da ilaçla tedavi yoluna da gidilmez. Tüp bebek tedavisinden başarı alabilmek için öncelikle varikoseli tedavi etmek ve sperm kalitesini yükseltmek gerekir. Zira varikosel erkekte kısırlık sebepleri arasında ilk sıralarda yer almakla birlikte, tedavisi en kolay olan rahatsızlıktır. Varikosel ameliyatından yaklaşık 6 ay gibi kısa bir süre sonrasında erkeğin sperm üretimi ve sperm kalitesi ortalama % 60 oranında artmaktadır. Ancak tüm bunların dışında şunun da altını çizmekte fayda vardır ki; gebelikte kadının yaşı çok büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda eğer bebek sahibi olmak isteyen kadının yaşı ileri ise ameliyatı ve sonrasında geçecek 6 ayı beklemek yerine zor da olsa sağlıklı bir sperm elde edip tüp bebek uygulaması yapmaya çalışmak daha faydalı olacaktır.