Azospermi meni örneğinde hiç sperm bulunmaması durumu olarak tanımlanır. Azospermi tıkanıklığa bağlı olan ve tıkanıklığa bağlı olmayan olarak iki grupta incelenir.
1. Tıkanıklığa bağlı azospermi; doğuştan sperm kanallarının bir bölümündeki eksiklik, genital enfeksiyonlar ve cerrahi işlemler sonrasında meydana gelir. Bu grup azospermi tedavisinde sperm kanalların açılması için cerrahi işlemler denenebilir. Tıkanıklığa bağlı olan hastalarında yapılması gerekenler testis muayenesi, hormon tetkikleri, ultrasonografi ve tüp bebek uygulaması öncesi bazı genetik testlerdir.
2. Tıkanıklığa bağlı olmayan azospemiler ise kalıtsal bozukluklar, testislerin doğumdan itibaren yukarı kanallarda kalması ve testisin kendi etrafında dönmesi gibi sebeplerden ötürü gelişebilir. Bu grup azospermi tedavisinde de tek yöntem cerrahi yolla sperm elde edilmesi ve mikroenjeksiyon uygulanmasıdır.
Azospermi erkek nüfusunun yaklaşık olarak % 2’ lik bir bölümde rastlanır. Erkek kısırlığının en şiddetli vakalarından olan azospermi iki şekilde gelişebilir.
İlki, sperm üretiminin olmasına karşın üreme merkezinden dışarı atılamaması ( obstrüktif) azospermi hastalarında % 40’ lık bir bölümü oluşturur. İkincisi ise, sperm üretiminde sorun olması, azospermi hastalarının % 60’ lık bir bölümünü oluşturur (non-obstrüktif).
Azospermi nedenleri:
• Pretestiküler nedenler: Hormonal nedenlerden dolayı sperm üretiminin bozulması en sık görülen sebeptir. Pretestiküler sebepler nadiren görülür. Testisde sperm üretiminde vazifeli olan FSH, LH, testesteron gibi hormonların; yapım, salınım, taşınım ve etki noktalarındaki kusurlar hormonal sebepleri meydana getirir.
• Azosperminin testiküler nedenler: Testiste sperm üretimine etki eden sebeplerden ötürü meydana gelebilir. Testisin doğuştan hastalıkları, testisin enfeksiyonları, operasyonları, tümörleri gibi çok sayıda etken etki edebilir. Testise; radyoterapi, kemoterapi ve çeşitli gonotoksik ilaçlar sperm üretimini bozduğu sebebiyle menide sperm yer almamasına neden olabilir.
• Azospermide postestiküler nedenler: Sperm taşınma kanalları ile ilişkili ve azosperminin %40 sebebidir. Kanalların tıkanık olması ya da işlev bozuklukları; testisten üretilen spermin dış ortama ulaşmasına engelleyerek semende sperm bulunmamasına yani azospermiye neden olabilir.
Sperm üretim sorunları:
Sperm üretiminde, testislerde uygun hücrelerin bulunması ve sperm üretimini tetikleyici hormonların da salınması gereklidir. Ancak bazı sebeplerden dolayı spermler başarısız üretilebilmektedir.
Başarısız sperm üretiminin genellikle sebepleri;
• Hormonal dengesizlikler veya Cushing Sendromu
• Kriptorşidizm ya da inmemiş testis, skrotum olarak adlandırılan torbalara testislerin inmemesi durumu
• Testise ya da damarlara gelen darbelerle oluşan vasküler travma
• Testisteki damarların genişlemesi yani varikosel
• Kemoterapi ve radyoterapi
• Kromozom hastalıkları
• Toksik maddeler, madde bağımlılığı ve alkol kullanımı
Tıkanıklığa bağlı azospermi sebepleri:
• Vazektomi: Spermin taşındığı vas deferens isimli kanalların bağlanması durumudur.
• Bazı erkeklerde doğuştan vas deferens yoktur. Bu durumda genetik testlerin yapılmasına başvurulur.
• Özellikle cinsel ilişki ile geçen klamidya, bel soğukluğu gibi bazı enfeksiyon hastalıkları kanallarda tıkanmaya sebep olur.
Azospermi hangi sıklıkta görülür?
Azospermi vakası erkek nüfusuna bakıldığında % 2’ lik bir bölümde gözlemlenmektedir. Bu vaka, erkekte şiddetli kısırlık vakası olarak bilinmektedir. Ancak kısırlık problemi yaşayan erkeklerin % 20’ sinde azospermiye rastlanır. Her kısırlık sorunu yaşayan erkekte azospermi vakasına rastlanmaz. Azospermi vakalarında uygulanan mikro cerrahiler ile tüp bebek tedavisinde gebelik sağlanabilmektedir.
Azospermi belirtileri nelerdir?
Azospermi belirtileri olan bir kısırlık sorunu değildir. Meni normal olarak değerlendirilir. Fakat azospermi tanısı sperm analizi ile konulabilir. Azospermi tanısının konma yöntemi sperm analizinden geçmektedir. Azosperminin mevcudiyetini gösteren bir belirti bulunmamaktadır.
Üretim bozukluğu ile ilgili azospermik erkeklerde testiste sperm yapımını gösteren bir test mevcut mudur?
Üretim bozukluğu ile ilgili azospermik erkeklerde testiste sperm yapımını göstermek için genetik bazı testler yapılabilir.
Azospermi tedavisi nedir?
Hormon eksikliğinden kaynaklı olarak meydana gelen azospermi vakası görülen hastalarda hormon takviyesi ile azospermi tedavisi yapılabilir. Fakat tıkanıklık sebebine bağlı olarak meydana gelen bir azospermi hastalığından söz ediyorsak eğer bu durumda cerrahi operasyon gereklidir. Tıkanıklığa bağlı görülen azospermi vakalarında hormon takviyesi değil cerrahi girişim ile tedavi yapılmaktadır.
Gelişen teknoloji sayesinde azospermi vakası saptanan hastalarda sperm elde etmek amaçlı olarak bazı teknikler geliştirilmiştir. Sperm elde etmek amaçlı olarak gelişen bu teknikler ile azospermi vakasının saptandığı erkeklerde tüp bebek tedavileri ile büyük oranda başarı sağlanmaktadır. Azospermi vakalarında sıklıkla kullanılan yardımcı üreme yöntemi ise mikro TESE yöntemidir.
